اعتلای موسیقی جهان اسلام از مکتب موسیقی مراغه تا انتشار دانشنامه هنر عاشیقی ملل ترک زبان در تهران
■علی پولاد با تدوین و انتشار دانشنامه ۶ جلدی هنر عاشیقی در تاریخ موسیقی ایران به نیکی می ماند.
■ بها دادن وزارت فرهنگ و ارشادومشاور اقوام رییس جمهور به رونمایی از دانشنامه هنر عاشیقی اهمیت به تنوع فرهنگی و قومی ایران است.

✍🏻●محمد فرج‌پور باسمنجی
●عضوخانه توسعه آذربایجان
۱/انتشار دانشنامه ی شش جلدی (هنر عاشیقلار) از سوی استاد علی پولاد و رونمایی باشکوه آن در فرهنگسرای بهمن تهران با حضور جمعی از مفاخر فرهنگی و هنری و مدیران فرهنگ و ارشاد و مشاور اقوام رئیس جمهور،باانعکاس در خور توجه در بین اهل و فرهنگ و هنر مواجه شده و بار دیگر نشان داد که توجه و بها دادن به فرهنگ و هنر ملل مختلف ایران مایه ی مباهات و اهمیت دادن به تنوع قومی و فرهنگی ایران بزرگ است. استاد علی پولاد نویسنده و تهیه کننده ی این دانشنامه ی وزین معتقد است موسیقی نواحی و ملل ایران را باید جدی گرفت و ساز عاشیق را به ساز ملی تبدیل کرد چرا که ظرفیت و پتانسیل لازم را دارد .علی پولاد در این دانشنامه ی شش جلدی به ایام تولد و سوگواری بزرگان دینی و ملی و جشن های رایج ملل ترک در ایران و جهان پرداخته و زندگی نامه و آثار هنری بیش از ۲۵۰ نفر از هنرمندان را با نت های موسیقی عاشیقی منتشر کرده است .علی پولاد معتقد است هنر عاشیق ها پیشینه ی چندین هزار ساله دارد و وقتی در موزه ی لوور فرانسه و هفت تپه ی شوش برخی از آثار و مجسمه های عاشیق های پنچ هزار سال پیش را از نزدیک مشاهده کرده انگیزه ای قوی برای طراحی،تدوین و نوشتن این دانشنامه ی وزین پیدا کرده و معتقد است جای ساز عاشیق ها در ارکستر ملی ایران خالی است.

علی پولاد ۷۸ ساله که علاوه بر سرمایه گذاری های گردشگری در لاله پارک تبریز و هتل کایا در شهرهای مختلف ترکیه نیز دارای محدثات گردشگری و تجاری است در کشور های اسلامی و ترک‌زبان و فارسی زبان به عنوان فردی که فعالیت های زیربنایی توسعه ی و فرهنگی دارد شناخته شده و مورد احترام است.
۲/علی پولاد شیفته زادگاه خود تبریز و ایران است. با دعوت، تشویق و ترغیب دکتر محمد علی سبحان اللهی استاندار سخت کوش وقت آذربایجان شرقی به زادگاه خود عنایت خاصی داشته ودر حد و توان خود در توسعه گردشگری و مرکزیت مدرن تجاری تبریز در ۲۰ سال گذشته کوشش های مطلوبی بعمل آورده ودر شناساندن مفاخر و بزرگان فرهنگ و ادب ایران در کشورهای مختلف دست به تهیه و انتشار آثار ادبی و هنری آنها با جلوه های ویژه کرده و با تاسیس مرکز شمس شناسی و نظامی شناسی و اخیرا هم با انتشار دانشنامه ۶ جلدی هنر عاشیقی در رشد و اعتلای فرهنگ و ادب و هنر ایران سهامدار شده است.جالب است هزینه های پژوهی و تحقیقاتی این مجموعه ها را خود راسا تقبل و این آثار را معمولا بصورت مجانی در بین دوستداران فرهنگ و هنر توزیع می کند.
وی ایده های،بزرگی در حوزه فرهنگ و هنر و ثروت آفرینی در سر دارد.به توسعه شهر کهن تبریز با تاسی از استانبول امیدوار است‌.در مراسم رونمایی از دانشنامه هنر عاشیقی در فرهنگسرای تهران در جمع بزرگان فرهنگی و موسیقی کشور ،تبریز را خورشید ایران بزرگ و شهرهای آن را ستاره های آن شمرده و دین خود را به زادگاه خود چه زیبا ادا کرده است.
۳/دانش نامه یا دائرة المعارف مجموعه‌ی نوشتاری مستند،جامع،کامل،فشرده با اصول روش تحقیق و مأخذ شناسی است که شامل اطلاعاتی قابل استناد در همه شاخص های علم و فرهنگ و دانش بوده و علاوه بر جمع کردن اصولی دانش های مختلف، هدف اصلی روشن گری ،اطلاع رسانی، و نشر داشته های فاخر گذشته باشکوه است.
۴/در سال ۱۷۲۰ میلادی(افرایم چیمبرز) ۱۶۸۰_۱۷۴۰م وقتی فرهنگ دوجلدی (جهان هنرها و علوم) را نوشت و پدر دانش نامه نگاری نوین نام گرفت،توجه به دانشنامه نویسی در مراکز آکادمیک مختلف مورد توجه قرار گرفت. وجه مشترک دانش نامه ها که به ترتیب الفبایی و تحقیقی نگاشته می‌شوند ارائه اطلاعات مفید و جامع در رشته های فنون و علوم و ادبیات برای دانش جویان و دانش پژوهان است که معمولا دانش نامه ها ،دقیق، قابل اعتماد و منحصر به واقعیات و خالی از عبارت پردازی و لقب سازی است.
در ایران نیز ابوعلی سینا در قرن پنجم اولین دانشنامه جامع ایرانی را به نام (دائرة المعارف علائی) به رشته‌ی تحریر درآورده است که هم اکنون هم در مراکز آکادمیک علمی و پزشکی مورد استناد قرار می‌گیرد.
در ۱۰۰ سال اخیر با شکل گیری دانشگاه ها به سبک امروزی در ایران و دانش آموختگی جمعی از فرهیختگان و صاحبان خرد، دانشنامه نویسی هنر و موسیقی در کشورمان مثل سایر علوم چندان آثار فاخری را به ارمغان نیاورده است و علاوه برآن در سرزمین متنوع جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ که شامل اقوام و ملل مختلف است، برخی از موسیقی های ملل ایرانی که به دلیل گستره زبانی و آداب و سنن و فولکلور در دنیای امروز طرفداران زیادی دارد به فراموشی سپرده شده
است. یکی از این موسیقی ها،موسیقی موسوم به(عاشیقلار) بوده که سابقه‌ی چندین هزار ساله از تمدن عیلامی دارد به عبارتی هنر عاشیقی جامع ایرانی چند هنر مهم از جمله شاعری،داستان سرایی،نوازندگی،خوانندگی،بازیگری و حتی حماسی و رزمی و لطیفه گویی است. عاشیق ها با ترنم نواهای دلنشین خود ضمن الهام از طبیعت از باورها و قهرمانی ها، داستان های عشقی و حماسی سخن می‌گویند.
در بداهه خوانی متبحر و گاهی سازنده شعر و آهنگ تصنیف های خود هستند.
تحقیقات نشان می‌دهد(عاشیق) حقیقت و اصالت انسان را بااستفاده از ساز موسیقی، ادبیات، شعر و داستان، تبیین و تبلیغ می‌کند.
۵/هنر عاشیقی ریشه در باور های ترکان کهن و آیین (قاما) دارد. حماسه سرایی، مبارزه علیه ظلم و نابرابری و عشق به میهن و اهمیت به ارزش انسان و اندیشه و خرد و پاسداری از روح و معنویت و زبان، هویت تاریخی و فرهنگی و احیای ارزش های فولکلوریک و اندیشه و خرد ترکان در آن موج می‌زند.
۶/عاشیق های یارادانچی یا آفریننده داستان سرایی،روایت داستان،نوازندگی،خوانندگی،سرودن اشعار،رقص،هنرپیشگی و… را اجرا می‌کنند. برخی از این عاشیق ها که به سن کهنسالی می‌رسند و مورد وثوق اهل فن و هنر قرار می‌گیرند،به مقام(دده) نائل می‌شوند.
برخی دیگر از عاشیق ها ایفاگر و مجریان عاشیق های آفریننده و خلاق هستند و با الگو قراردادن از آن ها، هنر عاشیقی را زنده نگه می‌دارند.
۷/ادبیات و موسیقی عاشیقلار محصول تجربه تاریخی و فرهنگی قومی است که همواره برای تحقق انسان گرایی،حق طلبی ،صلح و صفا،اصلاح و تعامل فکری انسان،اصرار ورزیده است. ادبیات عاشیق ها شامل داستان ها، قاراوللیها(لطایف) و اشعار است. داستان های عاشیقی به سه گونه حماسی(رزمی)، غنایی(بزمی)، و اجتماعی(عائله،اخلاق و اجتماعی) تقسیم می‌شوند که در این خصوص بیش از صدها داستان به دست ما رسیده است.
گستره محیطی عاشیقی از کشورهای ایران،ترکیه،آذربایجان،گرجستان(بورچالی‌لار)،ارمنستان(ایروان خانلیغی)،ازبکستان،افغانستان،عراق، ترکمنستان،قرقیزستان،قزاقستان تا اویغورستان در چین فعلی کشیده شده و هنوز اطلاعاتی درباره محیط های عاشیقی بعضی از کشورهایی که در بالا نام بردیم در دست نداریم.
۸/موسیقی در واقع دانش ترکیب صداها به گونه ای که خوشایند شنوندگان باشد.
عناصر تشکیل دهنده‌ی آن صدا و آهنگ و در واقع موسیقی هنر بیان احساسات به وسیله آواهاست که صدا و ریتم مهم‌ترین عوامل موسیقی هستند.
آواها و صداهایی که در قلب نشینند و سبب انبساط روح و روان می‌شوند.
در واقع موسیقی یک هنر نمایشی زیبا و شنیداری است که با بهره گیری از ابزار موسیقیایی به تولید مجموعه‌ی صداهای خوش و دلپذیر می‌پردازد.
امروزه موسیقی بخش مهمی از شیوه زندگی مردم بوده و در انتقال غم و اندوه و شادی و خرامانی همچون موسیقی عاشیقلار با بهره گیری از ادبیات فاخر با مفاهیم عرفانی،عشق،حماسه،طرز زندگی و حتی معیشت مردم در گذشته و حال مرتبط است.
۹/اما موسیقی در دوره اسلامی دانش شناخت چگونگی به تحریر درآوردن آواها و ثبت و ضبط آن ها است و در واقع دانشی است که می‌کوشد با استفاده از قوانین ریاضی و محاسباتی راهکارهایی برای ثبت و تحریر آواهای خوش به دست دهد.
مهم ترین مرکز تولید آثار در زمینه موسیقی در تمدن اسلامی مکتب فاخر موسیقی مراغه است که عبدالقادر مراغی آثار منحصر به فردی در پرتوی آرای این مکتب موسیقیایی نوشته است.عبدالقادر مراغی که ۷۰ سال عمرداشت در ۷۶۸هجری شمسی در مراغه متولد و از وی به عنوان بانی موسیقی در جهان اسلام ردیف نویس موسیقی ایرانی و آخرین نظریه پرداز موسیقی کلاسیک و معلم ثالث در دانش موسیقی شرق به همراه فاریابی و ابن سینا نام برده می‌شود.در گزارش مستند رادیو فرهنگ آمده است. که
بی‌‎شک عبدالقادر مراغی از بزرگترین موسیقی دانان و موسیقی پژوهان تاریخ هنر ایران محسوب می‌‎شود؛تسلط عبدالقادر در نوازندگی بربت (عود) مورد تحسین قرار گرفته و آهنگ‌‎هایش گرچه هنوز به طور كامل به دست نیامده، ولی اندكی از آن‌‎ها تا حد موجود توسط بعضی از موسیقی‌‎دان‌‎ها اجرا شده است.
بعضی از تصنیف‌‎های خواجه با ذكر ضروب و نقرات در كتاب ‘نزهة‎الأرواح من تطریب الأشباح’ یعقوب و رساله منظوم و منثور امیرخان محفوظ و ثبت شده است.
تم موسیقی سریال امام علی (ع) نیز بر اساس آثار عبدالقادر ساخته شده و افتخار فرهاد فخرالدینی هم در ساختن این موسیقی مجموعه به گفته خود وی در این است كه توانسته با وجود تلاش‌‎های ناموفق فراوانی كه در ایران، تركیه و اروپا برای استنباط یكی از یافته‌‎های موسیقی عبدالقادر انجام شده، عاقبت آن را به طور كامل به اجرا درآورد.
آثار مهم عبدالقادر مراغی شامل كنزالألحان، مقاصدالالحان، جامع الألحان، شرح الأدوار صفی‌‎الدین (زبده الادوار)، فوائد عشره و لحینه و آثار موسیقیایی صحبت نامه استادالمصفنین مرافی و رساله كوكبی است.
۱۰/در سایت ویکی پدیا آمده عاشیق، عاشق یا آشیق ( به ترکی آذربایجانی: Aşıq، به ترکی استانبولی: Âşık) عارف و نغمه‌سرای سیاری است که ساز می‌نوازد و آواز می‌خواند. پیش از جا افتادن لغت «عاشیق» این صنف با کلمه ترکی اوزان شناخته می‌شد.عاشیق‌ها اغلب در بداهه خوانی مهارت دارند و شعر و آهنگ تصنیف‌های خودشان را هم گاهی خود می‌سازند.نظائر عاشق‌های آذربایجان در میان دیگر ترک‌زبانان، با نام‌های عاشوق، بامسی، باکسی، بخشی و … مشهور بوده‌اند و برخی اقوام و ملل غیر ترک نیز عاشق را با همین مشخصات و گاه با همین نام و گاه با نام‌های دیگر دارند. بخشیها و بخشوهای جنوب ایران و دیگر مناطق و نواحی ایران از آن جمله‌اند.در طول تاریخ اقوام ترک، فرمان‌روایان همواره در سفرهای جنگی اوزان‌ها را به همراه می‌بردند تا با بیان اشعار حماسی لشکریان را تشجیع کنند.
۱۱/به همت بلند علی پولاد سرمایه گذار و پژوهشگر ادبیات رونمایی از دانش نامه ۶ جلدی هنر عاشیقلار ۷ دی ماه جاری در فرهنگ سرای بهمن تهران رونمایی شد.
اجرا و هنرنمایی عاشیق‌های نواحی ایران در گروه‌هایی به سرپرستی چنگیز مهدی پور، مسعود نامداری، فرمان فرضی، محراب باسوری، رحیم عطا، آیدین مهدی پور، علی جمالی، ستار خدایی، علی قلی‌زاده و عاشیق شهبازی از استان‌های آذربایجان شرقی، فارس، چهارمحال و بختیاری، گلستان، همدان، زنجان، آذربایجان غربی و تهران از بخش‌های اصلی این مراسم بود.
اهدای لباس ویژه عاشیقی به نمایندگان برجسته این هنر، تقدیر از عاشیق‌های پیشکسوت کشورمان با اهدای تندیس ویژه، رونمایی از مجسمه عاشیق، معرفی و نمایش ویدیوکلیپ‌هایی درباره هنر عاشیقی، تاریخچه و ادبیات آن و رونمایی و توضیح درباره اهداف نگارش دانشنامه‌ ۶ جلدی هنر عاشیقلار با سخنرانی علی پولاد از دیگر بخش‌های این مراسم به یاد ماندنی بود.بی شک باید به اقدامات فرهنگی و هنری و سرمایه ای علی پولاد در ایران به دیده تحسین نگریست.قدر نهاد و در بوق و کرنا گذاشت.تا شاید جمعی از سرمایه داران فکری و کاری یا به ایران برگردند یا مثل علی فولاد بخشی از اندوخته های معنوی و ثروت‌های کسب شده در کشورهای جهان را برای عمران و آبادانی ایران به داخل بفرستند و در پیشرفت سرزمین مادری خود سهامدار شوند تا بخشی از عقب ماندگیهای کشورمان در ابعاد مختلف توسعه ، توسط همین نخبگان مهاجر مان مرتفع گردد.